Sunnataram Forest Monastery : The Mind like a fish
225 Teudts Road, Bundanoon NSW 2578
02 4884 4262
The Mind like a fish
MIND
Like a fish out of water,
Stranded on the shore,
Thoughts thrash and quiver.
For how can they shake off desire?
They tremble, they are unsteady,
They wander at their will.
It is good to control them,
And to master them brings happiness.
But how subtle they are,
How elusive!
The task is to quiet them,
And by ruling them to find happiness.
With single-mindedness
The master quells his thoughts,
He ends their wandering.
Seated in the cave of the heart,
He finds freedom.
หมวดจิต (จิตตวรรค)
01. เรื่องพระเมฆิยเถระ
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ที่ภูเขาจาลิกา ทรงปรารภท่านพระเมฆิยะ ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 32 และพระคาถาที่ 34 นี้
ในขณะนั้น พระเมฆิยเถระเป็นพระอุปัฏฐากพระศาสดา มีอยู่ครั้งหนึ่งหลังจากกลับจากบิณฑบาตมา พระ เถระเห็นสวนมะม่วงมีความร่มรื่นและสวยงาม มีความคิดว่าเป็นสถานที่เหมาะที่จะปฏิบัติพระกัมมัฏฐาน พระเถระได้ทูลขอพระอนุญาตจากพระศาสดาที่จะไป ณ ที่นั้น แต่ด้วยว่าขณะนั้นพระศาสดาประทับอยู่ตามลำพัง พระองค์จึงตรัสว่าให้รออยู่ก่อนจนกว่าจะมีภิกษุอื่นเดินทางมาถึง แต่พระเถระรีบร้อนที่จะไปมาก จึงได้ทูลอ้อนวอนขอพระอนุญาตอยู่หลายครั้ง จนในที่สุดพระศาสดาตรัสบอกให้ไปได้ตาความปรารถนา
จากนั้นพระเมฆิยเถระได้เดินไปที่สวนมะม่วง แล้วไปนั่งเข้าสมาธิอยู่ที่ใต้ต้นมะม่วงต้นหนึ่ง พระเถระไปนั่งอยู่ที่นั่นทั้งวันแต่จิตของท่านไม่สงบทำให้ไม่มีความก้าวหน้าในการปฏิบัติสมาธิ ท่านจึงเดินทางกลับในตอนเย็นแล้วทูลให้ศาสดาได้ทรงทราบว่า ตลอดเวลาทั้งวันท่านถูกครอบงำโดยวิตกทั้ง 3 คือ กามวิตก(ความตริในทางกาม) พยาบาทวิตก(ความตริในทางพยาบาท) และวิหิงสาวิตก(ความตริในทางเบียดเบียน)
ดังนั้นพระศาสดาได้ตรัสกะพระเมฆิยเถระว่า จิตดิ้นรน กลับกลอกง่าย บุคคลพึงควบคุมจิตของตนให้ดี
จากนั้นพระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 33 และพระคาถาที่ 34 ว่า
ผนฺทนํ จปลํ จิตฺตํ
ทุรกฺขํ ทุนฺนิวารยํ
อุชํ กโรติ เมธาวี
อุสุกาโ ว เตชนํฯ
จิตดิ้นรน กลับกลอก
รักษายาก ห้ามยาก
ผู้มีปัญญาทำให้ตรงได้
เหมือนช่างศรดัดลูกศร.
วาริโชว ถเล ขิตโต
โอกโมกตอุพฺภโต
ปริผนฺทติทํ จิตฺตํ
มารเธยฺยํ ปหาตเวฯ
จิตนี้ย่อมดิ้นรน
เมื่อถูกนำออกจากกามคุณ
เพื่อจะละบ่วงของมาร
เหมือนกับปลาดิ้นรน
เมื่อถูกยกขึ้นจากน้ำมาไว้บนตก
ดิ้นรนเพื่อจะกลับคืนสู่น้ำอีก.
เมื่อพระสัทธรรมเทศนาจบลง พระเมฆิยเถระได้บรรลุพระโสดปัตติผล ส่วนชนเหล่าอื่นเป็นอันทาก ก็ได้บรรลุพระอริยผล มีพระโสดาปัตติผลเป็นต้น.
--------------------------------------------------------------------------
ทุนฺนิคฺคหสฺสส ลหุโน
ยตฺถ กามนิปาติโน
จิตตสฺส ทมโถ สาธุ
จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํฯ
จิตควบคุมยาก ไปมารวดเร็วมาก
คิดไปตามอารมณ์ที่ต้องการ
การฝึกจิตเป็นการดี
เพราะจิตที่ฝึกแล้วนำสุขมาให้.
เมื่อพระสัทธรรมเทศนาจบลง ผู้ที่ประชุมอยู่เป็นจำนวนมาก ได้บรรลุพระอริยผลทั้งหลาย มีพระโสดาปัตติผลเป็นต้น พระสัทธรรมเทศนา มีประโยชน์แก่มหาชนแล้ว.